Tabela prawno - porównawcza – zawody regulowane w wybranych krajach Unii Europejskiej

Poniższy materiał opracowany został na podstawie informacji otrzymanych ambasad Rzeczypospolitej Polskiej zaprezentowane poniżej w formie tabelarycznej:

1. Tabela prawno - porównawcza – zawody regulowane w wybranych krajach Unii Europejskiej – część I – zawody adwokata, radcy prawnego, notariusza, pośrednika w obrocie nieruchomościami i geodety.

Kraj	Wymóg	Adwokat	Radca Prawny	Notariusz	Pośrednik w obrocie nieruchomo- ściami	Geodeta
Bułgaria	Egzamin	Egzamin adwokacki	Projekt ustawy w przygotowaniu	Egzamin notarialny	Zawód nieregulowany
	Staż lub praktyka	Staż, aplikacja adwokacka	Wymagany staż	Wymagany staż		Wymagany staż
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze	Wyższe prawnicze	Wyższe prawnicze		Wykształcenie wyższe
	Inne	Wpis na listę kolegium adwokackiego; przy braku 2 letniego stażu możliwość wykonywania na pozycji młodszego prawnika	Członkostwo w Krajowym Związku Radców Prawnych	Wpis na listę; ograniczenie wiekowe (do 60 roku życia)		Wpis na listę

Cypr	Egzamin	Egzamin zdawany w językach oficjalnych Republiki Cypryjskiej i angielskim	Brak odrębnej regulacji	Notariuszami mogą zostać prawnicy lub urzędnicy poświadczający (certifying officer).	Egzamin pisemny	Brak danych
	Staż lub praktyka	12 miesięczny staż w kancelarii prawnej			12 miesięczny staż
	Wykształ-cenie	Tytuł licencjata uznawanego uniwersytetu			3 letnie studia wyższe
	Inne				Obywatelstwo Republiki Cypryskiej lub innego państwa UE; nie jest bankrutem; zdolność do czynności prawnych i niekaralność za matactwa; opłata za egzamin
Rep. Czeska	Egzamin	Egzamin adwokacki	Brak zawodu	Egzamin notarialny	Brak wymogów innych niż dotyczące działalności gospodarczej
	Staż lub praktyka	3 letnia aplikacja		5 letnia praktyka		1 rok (przy wykształceniu wyższym), 2 lata (średnie), 3 lata (zaświadczenie Czeskiego Urzędu Geodezji i Katastru), 4 lata (przekwalifikowanie)
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze		Wyższe prawnicze		Wyższe lub średnie kierunkowe lub zaświadczenie wydane przez CUGiK lub zaświadczenie o przekwalifikowaniu
	Inne	Wpis na listę adwokatów – 10 tyś koron		Wpis na listę notariuszy

Dania	Egzamin	Egzamin adwokacki	Brak regulacji	Brak regulacji	Egzamin	Egzamin specjalistyczny
	Staż lub praktyka	3 letnia aplikacja			2 lata doświadczenia w pracy w agencji handlu nieruchomościami	3 lata doświadczenia przy pracach geodezyjnych u uprawnionego geodety
	Wykształ-cenie	Studia wyższe prawnicze			Studia na kierunku pośrednictwo w handlu nieruchomościami. Brak długu powyżej 50 tyś DKK. Wpis na listę w Agencji Przedsiębiorstw i Budownictwa.	Studia kierunkowe
	Inne	Powołanie przez Ministra Sprawiedliwości Brak długu powyżej 50 tyś DKK				Licencja (udzielana przez Ministra Środowiska); pełnoletniość.
Finlandia	Egzamin	Egzamin państwowy	Brak oddzielnej regulacji. Stosowany jest ogólny termin „prawnik”	Brak regulacji. Notariusz publiczny jest urzędnikiem państwowym (musi posiadać dyplom wyższych studiów prawniczych)	Egzamin przeprowadzany przez Główna Inspekcję Handlową (wymóg wobec właścicieli i kierowników agencji)
	Staż lub praktyka	4 letnie doświadczenie zawodowe
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze				Studia wyższe (kierunkowe)
	Inne	Wpis do Fińskiej Rady Adwokackiej			Obowiązek rejestracji

Francja	Egzamin	Wymagany	Wymagany	Wymagany	Wymagany
	Staż lub praktyka					Specjalistyczny staż zawodowy
	Wykształ-cenie	Wymagane	Wymagane	Wymagane	Wymagane	Wymagane
	Inne	Wpis na listę	Wpis na listę	Mianowanie decyzją Ministra Sprawiedliwości	Uzyskanie karty zawodowej wydawanej przez prefekturę

Grecja	Egzamin	Egzamin adwokacki składający się z części ustnej i pisemnej	Brak regulacji	Egzamin państwowy składającego się z części pisemnej i ustnej		Egzamin
	Staż lub praktyka	18 – miesięczne praktyki		Co najmniej dwuletnie doświadczenie jako prawnik, sędzia lub rejestrator ziemi (Land Registrar).
	Wykształ-cenie	Kierunkowe studia wyższe		Wyższe prawnicze	ukończona szkoła średnia	Studia wyższe
	Inne	Opłaty administracyjne związane z rejestracja do Związku Adwokatów i do odpowiedniego funduszu ubezpieczenio-wego, rejestracja w lokalnej Izbie Radcowskiej/ Adwokackiej, kandydat nie może mieć ukończonego 35 roku życia w momencie rejestracji		Pozwolenie na wykonywanie zawodu, obywatelstwo greckie, wiek kandydata musi mieścić się w przedziale wiekowym 28 – 42	obywatelstwo greckie lub innego kraju UE, niekaralność, rejestracja w lokalnej Izbie Gospodarczej

Irlandia	Egzamin	Egzamin dopuszczający (dla osób z wykształceniem średnim), Egzamin wstępny aplikacyjny	Brak oddzielnej regulacji	Brak oddzielnej regulacji		Egzamin państwowy po ukończeniu praktyki
	Staż lub praktyka	Obowiązkowa aplikacja 2 letnia (najpierw umowa z patronem				2 lata stażu
	Wykształ-cenie	Wyższe (niekoniecznie prawnicze) lub średnie (dodatkowy wymóg egzaminu dopuszczającego)				4 letnie studia o specjalności Civil Engenering albo 3 letnie studia o specjalności Geosurveying
	Inne	brak			Pośrednik działa w oparciu o ważną 1 rok licencję (wydawaną prze właściwy terytorialnie urząd); obowiązek złożenia depozytu (12 700 euro)

Litwa	Egzamin	Egzamin adwokacki (zwolnienie sędziów, doktorów prawa z 7 letnim stażem)	Brak oddzielnej regulacji	Egzamin kwalifikacyjny na notariusza	Brak regulacji	W zależności od wykształcenia
	Staż lub praktyka	5 lat doświadczenia zawodowego jako prawnik lub 2 lata pracy jako asystent adwokata		Minimum rok na stanowisku asesora, lub tytuł doktora prawa (5 lat stażu i 3 miesiące praktyki u notariusza) lub wykonywanie zawodu prawnika (5 lat stażu i 3 miesiące stażu u notariusza; dodatkowo egzamin)		2 lata stażu przy pracach geodezyjnych
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze		Wyższe prawnicze		Wyższe (kierunkowe), wykształcenie pomaturalne i kurs szkoleniowy (plus egzamin)
	Inne	Wpis na listę adwokatów, znajomość języka litewskiego		Wpis na listę izby notarialnej; obywatelstwo litewskie; wiek do 65 lat; stanowisko obsadzane w drodze konkursu		Obywatelstwo UE; rejestr prowadzony przez narodowy Urząd Rolny

Niemcy	Egzamin	Pierwszy egzamin odbywa się na zakończenie studiów (pierwsza część egzaminu jest egzaminem państwowym i odpowiada w 70% za ocenę końcową, druga cześć to egzamin uniwersytecki wpływający w 30% na ocenę końcową). Egzamin ten uprawnia do odbycia aplikacji. Drugi egzamin odbywa się po dobyciu praktyk i można przystąpić do niego tylko dwa razy	W Niemczech nie ma rozróżnienia, prawnik może być radcą prawnym albo notariuszem i na odwrót, przekłada się to na system edukacji, praktyki itd., które są jednakowe dla wszystkich zawodów	Brak regulacji państwowych	Pierwszy egzamin państwowy zezwala na odbycia praktyk zawodowych, drugi egzamin państwowy zezwalający, po spełnieniu kryterium praktyk, do otrzymania tytułu zawodowego
	Staż lub praktyka	2 -  letnia praktyka			2 - letnia praktyka pozwalająca na przystąpienie do drugiego egzaminu, po którego zdaniu konieczne jest odbycie jeszcze jednego roku praktyk
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze			Wyższe z zakresu technik mierniczych bądź geodezji

	Inne	Prawnicy zobowiązani są do otwarcia kancelarii w okręgu gdzie zapisany jest do izby adwokackiej		Wymóg posiadania zezwolenia na wykonywanie zawodu, zaświadcza ono, iż osoba nie była przez okres pięciu lat przed złożeniem wniosku skazana za przestępstwa, ani nie było wobec nie prowadzone postępowanie upadłościowe. Organizacje profesjonalne organizują egzaminy dla absolwentów kończących studia kierunkowe		Uzależnione od regulacji landowych.
Portugalia	Egzamin	Wymagany	Brak odrębnej regulacji	Wymagany	Egzamin Krajowego Instytutu Budowlanego i Nierucho-mości INCI		Brak
	Staż lub praktyka	Wymagana		Wymagana 1,5 roku	Brak		Brak
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze		Wyższe prawnicze	Średnie		Wyższe inżynierskie
	Inne	Wpis do Izby Adwokackiej		Wpis do Izby Notarialnej	Licencja INCI		Licencja Portugalskiego Instytutu Geograficznego

Słowacja	Egzamin	Egzamin adwokacki	Brak oddzielnej regulacji	Egzamin notarialny		Egzamin kwalifikacyjny przed Izba Geodetów
	Staż lub praktyka	3 letnia praktyka		5 letnia praktyka prawnicza, w tym 2 letnia notarialne (lub równorzędna sędziowska, prokuratorska, sądowa)		5 lat pracy zawodowej
	Wykształ-cenie	Studia prawnicze II stopnia		Studia prawnicze II stopnia	Średnie	Wyższe geodezyjne lub zbliżone (np. górnicze)
	Inne	Wpis na listę Słowackiej Izby Adwokatów, ślubowanie, podczas wpisu zakaz pracy jako publicysta, pedagog, naukowiec, artysta		Niekaralność		Przysięga
Szwecja	Egzamin	Egzamin państwowy	Brak regulacji	Brak regulacji
	Staż lub praktyka	Staż pracy wymagany				2 lata doświadczenia zawodowego
	Wykształ-cenie				Studia wyższe	Studia wyższe
	Inne				Wpis do rejestru
Węgry	Egzamin	Egzamin kończący aplikację	Egzamin kończący aplikację	Egzamin kończący aplikację
	Staż, praktyka	Aplikacja adwokacka	Aplikacja radcowska	Aplikacja notarialna
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze	Wyższe prawnicze	Wyższe prawnicze	Średnie, kurs specjalistyczny	Średnie, kurs specjalistyczny
	Inne	Wymóg członkostwa w Izbie w przypadku prowadzenia własnej kancelarii	Wymóg członkostwa w Izbie w przypadku prowadzenia własnej kancelarii	Wymóg członkostwa w Izbie w przypadku prowadzenia własnej kancelarii	Wpis do rejestru pośredników (na poziomie regionalnym). Firmy działające na rynku muszą zatrudniać co najmniej jednego licencjon- owanego pośrednika)	Pozwolenie na działalność
Włochy	Egzamin	Egzamin państwowy	Brak oddzielnej regulacji	Egzamin państwowy	Egzamin przeprowadzany	Brak regulacji
	Staż lub praktyka	2 letni staż pracy u adwokata		1,5 roku praktyki u notariusza	Brak
	Wykształ-cenie	Wyższe prawnicze		Wyższe prawnicze	Wyższe studia, specjalistyczny kurs
	Inne	Wpis na listę, przysięga		Ograniczona liczba miejsc -ustala Ministerstwo Sprawiedliwości wpis na listę; przysięga; nadanie pieczęci przez Krajową Radę Notarialną	Wpis do rejestru prowadzonego przy każdej izbie handlowej

2. Tabela prawno - porównawcza – zawody regulowane w wybranych krajach Unii Europejskiej – część II – zawody taksówkarza, trenera, przewodnika turystycznego, pracownika ochrony fizycznej i zarządcy nieruchomości.

Kraj	Wymóg	Taksówkarz	Trener	Przewodnik turystyczny	Pracownik ochrony fizycznej	Zarządca nieruchomości
Bułgaria	Egzamin	Egzamin – poziom samorządowy		Wymagany	Brak regulacji	Brak regulacji
	Staż lub praktyka		Wymagany dla stanowiska starszego trenera.	Wymagany
	Wykształ-cenie	Podstawowe; szkolenie zawodowe	Wykształcenie wyższe, licencjat kierunek trener sportu/ nauczyciel WF	Wymóg szkolenia
	Inne	Test psychologiczny, niekaralność		Członkostwo w Stowarzyszeniu Przewodników Turystycznych

Cypr	Egzamin		Wymagany dyplom trenera nadawany przez związki sportowe		Brak regulacji	Brak regulacji
	Staż lub praktyka
	Wykształ-cenie			Ukończenie Cypryjskiej Szkoły Przewodników lub posiadanie uprawnień z innego kraju UE (w takim wypadku zgłoszenie do Cypryjskiej Organizacji Turystycznej która może nałożyć obowiązek uzupełnienia różnic programowych)
	Inne	Ukończone 23 lata; zawodowe prawo jazdy
Rep. Czeska	Egzamin	Regulowane przez samorządy (które mogą wprowadzić egzaminy)		Brak wymogów innych niż dotyczące działalności gospodarczej		Brak regulacji
	Staż lub praktyka		brak		Brak w wypadku wykształcenia wyższego. 3 lata w wypadku innego doświadczenia.
	Wykształ-cenie		Wykształcenie wyższe magisterskie lub licencjat (kierunkowe) lub średnie ze szkoleniem		Wyższe lub średnie (prawnicze lub w obszarze bezpieczeństwa)
	Inne		Wymogi zdrowotne
Dania	Egzamin	Na zakończenie kursu	Zawód nieregulowany (w wypadku np. nauki pływania wymóg odbycia organizowanego przez zrzeszenia sportowe kursu z I pomocy)	Zawód nieregulowany.		Brak regulacji
	Staż lub praktyka
	Wykształ-cenie	Obowiązek odbycia kursu (70 godzin) prowadzonego przez Agencję Ruchu Drogowego
	Inne	Licencja wydawana przez samorządy			Wymóg autoryzacji przez Policję (koszt 5000 DKK); 25 lat; stały pobyt w Danii; brak zadłużenia wobec instytucji publicznych powyżej 50 tyś DKK; niekaralność za określony katalog przestępstw

Finlandia	Egzamin	Prowadzony przez samorządy: egzamin na kierowcę taksówki	Zawód nieregulowany; brak kierunków na uczelniach. Najczęściej zawód wykonują byli sportowcy.	Zawód nieregulowany. Możliwość odbycia szkolenia specjalistycznego		Brak regulacji
	Staż lub praktyka	Odbycie kursu
	Wykształ-cenie
	Inne	Licencja przyznawana (na 5 lat) przez Policję. Wymogi: prawo jazdy i kilkuletnie doświadczenie w prowadzeniu pojazdów; wiek poniżej 70 lat; odpowiedni stan zdrowia; niekaralność			Licencje przyznaje Policja; ukończone 18 lat; nieposzlakowana opinia; osoba nie jest bankrutem; dysponuje wystarczającymi środkami do prowadzenia działalności

Francja	Egzamin		Wymagany	Wymagany	Wymagany	Wymagany
	Staż lub praktyka		Specjalistyczny staż zawodowy	Specjalistyczny staż zawodowy	Wymagane	Wymagany
	Wykształ-cenie			Wymagane	Wymagany ukończony kurs, który kończy się uzyskaniem dyplomu. Przykładowe dyplomy: dyplom CQP APS (jeden rok pracy w zawodzie albo 2 tyg. szkolenie i zdany egzamin), dyplom CAP APS ( uczęszczanie do szkoły zawodowej, która trwa od 5-9 miesięcy)	Wymagane
	Inne	prawo jazdy kategorii B, świadectwo ukończenia szkolenia pierwszej pomocy, niekaralność m.in. za przestępstwa drogowe, zabór mienia,  uzyskanie karty zawodowej wydawanej przez prefekturę, uzyskanie licencji postojowej wydawanej przez merostwo (ich liczba jest ograniczona)			Uzyskanie karty zawodowej wydawanej przez prefekturę

Grecja	Egzamin			Egzamin sprawdzający znajomość języka obcego, historii i geografii Grecji oraz złożenie eseju. Przeprowadzana jest rozmowa sprawdzająca kwalifikację do wykonywania zawodu,		Brak regulacji
	Staż lub praktyka		Staż wymagany
	Wykształ-cenie		Studia wyższe z zakresu wychowania fizycznego i edukacji sportowej	Należy posiadać stopień zawodowy zdobyty w Szkole Turystyki lub posiadać dokument stwierdzający nabycie kwalifikacji w innym kraju członkowskim UE	Ochroniarze kat. A muszą posiadać dyplom zawodowej szkoły policealnej; ochroniarze kat. B powinni ukończyć specjalistyczną szkołę średnią, policealną lub posiadać specjalistyczny dyplom uczelni wyższej
	Inne	Posiadanie zawodowego prawa jazdy; wykazanie się znajomością topografii danego miasta: posiadanie licencji (jej posiadacz może zatrudnić inną osobę).	Posiadanie licencji zawodowej, niekaralność, świadectwo zdrowia, wniesienie opłaty administra-cyjnej	Opłaty administracyjne związane z uzyskaniem pozwolenia na wykonywanie zawodu, nalezy posiadać obywatelstwo greckie lub innego kraju członkowskiego UE lub być greckiego pochodzenia, kandydaci zagraniczni muszą zdać egzamin zaświadczający o znajomości greckiego, kandydaci muszą ukończyć obowiązkowy kurs (2,5 roku)	Należy posiadać obywatelstwo greckie lub innego kraju UE; ukończone 18 lat, niekaralność; badanie psychiczne

Irlandia	Egzamin	Brak regulacji państwowych	Egzamin na zakończenie kursów	Wymóg egzaminu	Brak regulacji
	Staż lub praktyka		Przeprowadzenie czterech jednodniowych wycieczek
	Wykształ-cenie		Ukończenie specjalnych kursów i szkoleń (m.in. certyfikat z I pomocy)	Odpowiednie szkolenia (dwa rodzaje: pracownik ochrony i dozorca wejścia)
	Inne		Należy uzyskać członkostwo w AATGI – Stowarzyszeniu Przewodników Turystycznych w Irlandii	Licencja wydawana przez Private Security Authority – organ administracji odpowiedzialny za regulację sektora bezpieczeństwa
Litwa	Egzamin	Regulacje samorządowe – wymóg zdania  testu	Konieczny w razie braku specjalizacji na studiach	Egzamin na zakończenie kursu	Brak regulacji
	Staż lub praktyka		Brak
	Wykształ-cenie		Wykształcenie wyższe (możliwa specjalizacja kierunkowa)	Podstawowe; obowiązkowy kurs
	Inne		Obowiązek posiadania umiejętności świadczenia I pomocy	Odpowiedni stan zdrowia; niekaralność; w zależności od miejsca – możliwy wymóg znajomości języka państwowego

Niemcy	Egzamin	Ze znajomości danej miejscowości, ma formę pisemną	Brak regulacji państwowych (ponad 50 % wykonujących zawód nie posiada specjalistycz- nego wykształcenia)	Brak regulacji państwowych	Wymagany tylko w sferze ochrony związanej z kontaktami z osobami postronnymi (ochrona w sklepach, miejscach rozrywki)	Brak regulacji państwowych
	Staż lub praktyka	2- letnia praktyka w prowadzeniu samochodu			Brak
	Wykształ-cenie				Ukończenie specjalistycznego kursu. Pracownik ochrony w wymiarze 40 godzin, a pracodawca w wymiarze 80 godzin
	Inne	ukończone 21 lat, zaświadczenie o niekaralności, nie więcej niż 9 punktów karnych, zezwolenie na przewóz osób (wydawane po zdaniu egzaminu, przedłożeniu zaświadczenia lekarskiego z zakresu fizycznej i psychicznej zdolności do wykonywania zawodu)

Portugalia	Egzamin	Wymagany	Wymagany	Wymagany	Wymagany	Brak regulacji
	Staż lub praktyka	Wymagana	Wymagana	Wymagana	wymagana
	Wykształ-cenie	12 lat nauki, Kurs zawodowy IMTT,	wyższe sportowe lub kształcenie w licencjonowanych ośrodkach sportu	Wyższe	12 lat nauki, kurs szkoleniowy
	Inne	Certyfikat Przysposobienia Zawodowego (CAP), wydawany przez Instytut Ruchu i Transportu Drogowego (IMTT)	Licencja Portugalskiego Instytutu Sportu i Młodzieży	Licencja Dyrekcji Generalnej Turystyki	Państwowa licencja pracownika ochrony
Szwecja	Egzamin	Zawód nieuregulowany	Zawód nieregulowany	Zawód nieregulowany		Brak regulacji
	Staż lub praktyka
	Wykształ-cenie				Wykształcenie w Zawodowej Szkole Ochrony
	Inne				Uprawnienia nadane przez Landsstyrelsen (urząd regionalny)
Węgry	Egzamin					Brak regulacji
	Staż lub praktyka
	Wykształ-cenie	Podstawowe; kurs specjalistyczny	Średnie; kurs specjalistyczny	Średnie; kurs specjalistyczny	Kurs specjalistyczny
	Inne	Pozwolenie na działalność; odpowiedni stan zdrowia	Odpowiedni stan zdrowia	Udokumentowana znajomość języka obcego (poziom A2)	Niekaralność;
Włochy	Egzamin	Zdawany przed komisja regionalną		Egzamin z historii sztuki, historii, przyrody regionalnej, co najmniej z jednego języka obcego – zależne od uregulowań lokalnych		Brak regulacji
	Staż lub praktyka			Zależne od uregulowań lokalnych
	Wykształ-cenie	Wymóg posiadania świadectwa umiejętności	Kurs przygotowawczy (regulują związki sportowe)	Świadectwo umiejętności  - zależne od uregulowań lokalnych
	Inne	Wpis do rejestru; licencja (wydawana przez gminę)		Licencja wydawana przez władze lokalne	Podlega kontroli Policji; weryfikacja umiejętności co 2 lata; przysięga

http://ms.gov.pl/pl/deregulacja-dostepu-do-zawodow/i-transza//